Houd je brein in beweging en ontwikkel een flexibele geest
Het afgelopen jaar heeft grotendeels in het teken gestaan van de ontwikkelingen rondom de coronapandemie. Hierdoor zijn onze dagelijkse levens flink veranderd en werden een hoop plannen niet of op een andere manier tot uitvoer gebracht. Heb je bijvoorbeeld die buitenlandse reis geboekt voor de zomer van 2020 die niet kon doorgaan? Of ben je misschien wel eigenaar van een horecazaak die het grootste deel van het jaar de deuren heeft moeten sluiten? Heb je schoolgaande kinderen die plotseling thuisonderwijs moesten genieten, waarbij je ondersteunde terwijl je ook in een Zoom-meeting zat? Heb jij je studententijd voorgesteld als een aaneenschakeling van sociale activiteiten met je medestudenten, die je nu enkel nog hebt ontmoet via Microsoft Teams? Het zijn zo een handvol van de vele voorbeelden van onvoorziene veranderingen die in het afgelopen jaar op ons af zijn gekomen en waarbij we ons hebben moeten aanpassen om goed te kunnen blijven functioneren onder de gewijzigde omstandigheden. Het goede nieuws is dat je je mentaal kunt voorbereiden op het omgaan met zulke veranderingen!
Dergelijke onverwachte of onvoorziene veranderingen bieden de mogelijkheid te reflecteren en nieuwe keuzes of drastische beslissingen te nemen1. Zo zijn er tal van voorbeelden van mensen die door het wegvallen van werk een ‘carrière switch’ hebben ondergaan. Een stap die zij met alle bestaande zekerheden niet zo snel zouden nemen. Maar wat maakt nou dat we als mensen ons kunnen aanpassen aan dit soort onverwachtse veranderingen? Eén van de factoren die hierbij een rol speelt is ‘cognitieve flexibiliteit’, oftewel een flexibele geest of flexibel denken. Mensen die flexibel denken bezitten een groot vermogen om zich aan te passen aan nieuwe en onverwachte situaties in de leefomgeving2. Hier tegenover staat inflexibiliteit of starheid in het denken, waarbij iemand dezelfde oplossingsstrategie blijft hanteren ondanks dat deze niet langer geschikt is in een nieuwe situatie.
De mate waarin iemand een flexibele geest heeft, zegt dus iets over hoe goed iemand met veranderde omstandigheden om kan gaan. Op het moment dat dit minder goed lukt, treden er denkprocessen op die kunnen maken dat iemand vastloopt of niet tot een passende oplossing kan komen. Uit onderzoek komt naar voren dat de mate waarin iemand een flexibele geest bezit geassocieerd is met psychische klachten. Zo is in één onderzoek aangetoond dat een hogere mate van flexibiliteit samenhangt met minder depressieve klachten, grotere veerkracht, een beter probleemoplossend vermogen en betere emotionele en fysieke controle3. Verder lijkt de mate waarin iemand flexibel denkt van positieve invloed te zijn op het tolereren van onzekerheid en ervaart iemand hierdoor minder stress4. Ook is een flexibele geest geassocieerd met de ernst van traumaklachten na het doormaken van een traumatische gebeurtenis5.
Voorgaande laat zien dat een goede cognitieve flexibiliteit gepaard lijkt te gaan met een goede mentale gezondheid. Het vergroten van de cognitieve flexibiliteit die iemand bezit lijkt dan ook een goede ingang om het psychisch welzijn te verbeteren. Binnen GGz Hulp Online wordt van deze kennis gebruik gemaakt om te werken aan het versterken van de mentale gezondheid. Maar hoe doen we dat dan en welke strategieën worden er onder meer gebruikt om de cognitieve flexibiliteit te trainen?
Onder de bewezen effectieve interventies die binnen de behandelingen van GGz Hulp Online worden toegepast vallen bijvoorbeeld het trainen van mindfulness en meditatie6, het stimuleren van meer frequent bewegen en fysieke activiteit7,8, het verbeteren van het slaappatroon9, het verbeteren van het eetpatroon10 en cognitieve gedragstherapie11, waaronder het trainen van aandachts- en taakconcentratie en het stimuleren in het opdoen van nieuwe of alternatieve ervaringen, zoals door middel van exposure en gedragsexperimenten 12. Een behandeling bij GGz Hulp Online helpt jou om onder andere een flexibele geest te ontwikkelen en daarmee om beter om te kunnen gaan met veranderende situaties en de uitdagingen waar je voor staat. Zo bedenkt de behandelaar samen met jou opdrachten om bijvoorbeeld meer de deur uit te gaan of om gezond te eten of wordt er geoefend met dagelijks kort mediteren.
Hoewel de veranderingen die op ons af zijn gekomen misschien onvoorzien waren, kan je brein zich dus alvast voorbereiden op het omgaan met onverwachte situaties in de toekomst. GGz Hulp Online ondersteunt en begeleidt hierbij en zo werken we samen aan een betere mentale gezondheid. Zo ben jij dan misschien binnenkort wel wekelijks online aan het borrelen met je studentenvereniging, of heb jij het mooiste vakantiehuisje in Nederland geboekt voor de zomer van 2021, of word jij die creatieve horecaondernemer die de heerlijkste diners bij mensen thuis bezorgt.
Om zelf ook te blijven werken aan een goede mentale gezondheid door een flexibele geest te ontwikkelen, geeft Paul Sloane (consultant innovatief denken) de volgende tips: verander je routine en doe het/wat anders dan wat je ‘normaal gesproken’ doet, laat het toeval toe in je leven, omarm het onverwachte en word niewsgierig13.
Rianne Visser
1 https://www.psychologytoday.com/us/blog/strategic-thinking/201604/the-kafka-effect
3 http://pajoohande.sbmu.ac.ir/browse.php?a_id=1518&sid
4 https://dusunenadamdergisi.org/article/48
5 https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyt.2018.00477/full
6 https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1053810008001967
7 https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs10880-009-9159-6
8 https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0303846718300106
9 https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1389945717303179
10 https://scholar.valpo.edu/jmms/vol5/iss2/11/
11https://bmcresnotes.biomedcentral.com/articles/10.1186/s13104-018-3130-2
12 https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0022103112000212